«Σκέφτομαι δημιουργικά – Επικοινωνώ αποτελεσματικά»
(Σχέδιο εργασίας που εκπονήθηκε με ομάδα μαθητών Α΄ Λυκείου στο Α΄ Αρσάκειο Λύκειο Ψυχικού το σχολικό έτος 2012-2013 σε συνεργασία με τη συνάδελφο Χριστίνα Μιλτσακάκη)
Εισαγωγικά
Η ερευνητική εργασία «Σκέφτομαι δημιουργικά – Επικοινωνώ αποτελεσματικά» επελέγη ως γενικό θέμα με κριτήριο τη χρησιμότητα και το αναμενόμενο ενδιαφέρον. Η ανάπτυξη χρήσιμων δεξιοτήτων επικοινωνίας και παραγωγής ιδεών αποτελεί αντικείμενο με ευρεία εφαρμογή, τόσο στην καθημερινότητα όσο και στις επαγγελματικές σχέσεις. Επιπλέον, στη σύγχρονη σχολική τάξη –και μάλιστα λυκειακής βαθμίδας– δεν αποδίδεται η δέουσα σημασία, πλην ίσως του μαθήματος της Νεοελληνικής Γλώσσας. Στην παρακάτω σχεδιαγραμματική παρουσίαση περιγράφονται οι στόχοι και το περιεχόμενο του προγράμματος. Αξίζει να επισημανθεί ο εργαστηριακός χαρακτήρας των συναντήσεων, ο οποίος υπερείχε της συγγραφικής διαδικασίας. Το γεγονός αυτό δεν σημαίνει, φυσικά, ότι δεν δόθηκε έμφαση, σε όλα τα στάδια, στη μεθοδολογία έρευνας, στη δομή της συγγραφικής εργασίας και στην αξιολόγηση. Η γενικότερη εντύπωση που δημιουργήθηκε ήταν θετική, ακριβώς για τη σημασία που δόθηκε στην πρακτική εξάσκηση.
Α΄ Μέρος (4 δίωρα). Βιωματικές ασκήσεις και συζητήσεις.
Στόχοι:
Ενότητες α΄ μέρους: 1. Στοιχεία / αρχές / εμπόδια επικοινωνίας 2. Γλώσσα του σώματος 3. Η γλώσσα του σώματος στη Λογοτεχνία 4. Η γλώσσα του σώματος σε διεθνές επίπεδο 5. Η γλώσσα του σώματος στην Τέχνη 6. Επικοινωνία και ΜΜΕ 7. Επικοινωνία και διαφήμιση 3 8. Επικοινωνία και πολιτική 9. Η Ρητορική της εικόνας 10. Η επικοινωνία στο Facebook και γενικότερα στο Διαδίκτυο 11. Ο ηθοποιός και το μήνυμα 12. Τέχνη και επικοινωνία 13. Η δημιουργικότητα και η καινοτομία στην επικοινωνία
Β΄ Μέρος (περίπου 7 δίωρα, έως το τέλος του α΄ τετραμήνου, προβλέπονται και 2 δίωρα για παρουσιάσεις)
Στόχοι:
Ενότητες β΄ μέρους: 1. Διαμόρφωση ομάδων βάσει και των έως τώρα συζητήσεων και προσωπικών προτιμήσεων 2. Διάθεση χρόνου (30 λεπτά) στην αρχή κάθε διώρου για παιχνίδια ρόλων, παρουσιάσεις, ρητορικές και θεατρικές ασκήσεις κ.λπ.: κάθε δίωρο θα μπορούσε να είναι αφιερωμένο σε συγκεκριμένο θέμα, π.χ. την έννοια της ανοχής, της διαπραγμάτευσης, τη δημόσια ομιλία, την πειθώ κ.λπ. Μετά από κάθε δραστηριότητα ακολουθεί συζήτηση αξιολόγησης και καταγραφής συμπερασμάτων. Ομάδες / άτομα που έχουν ήδη ερευνήσει κάποιο σχετικό θέμα μπορούν να λαμβάνουν το ρόλο συντονιστών. 3. Συνεργασία των ομάδων για την πραγματοποίηση των εργασιών: πέραν της βιβλιογραφικής αναζήτησης προστίθενται ως εργαλεία συλλογής πληροφορικών τα φύλλα αυτό- και ετερο-αξιολόγησης που έχουν οι ίδιοι διαμορφώσει (ή που έχουν δοθεί έτοιμα) για τη συμμετοχή τους στις παραπάνω ασκήσεις. 4. Παρουσιάσεις εργασιών 5. Γενική αποτίμηση Α΄ τετραμήνου και προτάσεις για το περιεχόμενο των συναντήσεων του Β΄ τετραμήνου
Γ΄ Μέρος (περίπου 8 δίωρα, έως το τέλος του β΄ τετραμήνου, προβλέπονται και άλλα 2 δίωρα για παρουσιάσεις)
Στόχοι:
Ενότητες γ΄ μέρους (που παρουσιάστηκαν, όπως και στο Α΄ μέρος, με 2 εργαστηριακού τύπου εισαγωγικές βιωματικές συναντήσεις): 1. Πώς ξεπερνάμε αδυναμίες στην επικοινωνία: θέματα αυτοπεποίθησης, δόμησης σκέψης, ενδυνάμωσης επιχειρηματολογίας, πειθαρχημένης συμπεριφοράς, δημόσιας εικόνας κ.ά. 2. Η επικοινωνία στον επαγγελματικό χώρο: από τη συνέντευξη στην προαγωγή και στην αποφυγή της απόλυσης 3. Η τέχνη των διαπραγματεύσεων 4. Διαχείριση κρίσεων 5. Τα χαρακτηριστικά του ηγέτη 6. Η καινοτομία στον επαγγελματικό χώρο και την καθημερινότητα 7. Ο ενεργός πολίτης και πώς επικοινωνεί με τους άλλους για να αλλάξει τον κόσμο! 8. Επικοινωνία με τον εαυτό μας – αναζητώντας την αυτογνωσία 9. Τεχνικές δημιουργικής σκέψης και παραγωγής ιδεών: προβλήματα που ζητούν και βρίσκουν λύσεις με τη φαντασία
(Σχέδιο εργασίας που εκπονήθηκε με ομάδα μαθητών Α΄ Λυκείου στο Α΄ Αρσάκειο Λύκειο Ψυχικού το σχολικό έτος 2012-2013 σε συνεργασία με τη συνάδελφο Χριστίνα Μιλτσακάκη)
Εισαγωγικά
Η ερευνητική εργασία «Σκέφτομαι δημιουργικά – Επικοινωνώ αποτελεσματικά» επελέγη ως γενικό θέμα με κριτήριο τη χρησιμότητα και το αναμενόμενο ενδιαφέρον. Η ανάπτυξη χρήσιμων δεξιοτήτων επικοινωνίας και παραγωγής ιδεών αποτελεί αντικείμενο με ευρεία εφαρμογή, τόσο στην καθημερινότητα όσο και στις επαγγελματικές σχέσεις. Επιπλέον, στη σύγχρονη σχολική τάξη –και μάλιστα λυκειακής βαθμίδας– δεν αποδίδεται η δέουσα σημασία, πλην ίσως του μαθήματος της Νεοελληνικής Γλώσσας. Στην παρακάτω σχεδιαγραμματική παρουσίαση περιγράφονται οι στόχοι και το περιεχόμενο του προγράμματος. Αξίζει να επισημανθεί ο εργαστηριακός χαρακτήρας των συναντήσεων, ο οποίος υπερείχε της συγγραφικής διαδικασίας. Το γεγονός αυτό δεν σημαίνει, φυσικά, ότι δεν δόθηκε έμφαση, σε όλα τα στάδια, στη μεθοδολογία έρευνας, στη δομή της συγγραφικής εργασίας και στην αξιολόγηση. Η γενικότερη εντύπωση που δημιουργήθηκε ήταν θετική, ακριβώς για τη σημασία που δόθηκε στην πρακτική εξάσκηση.
Α΄ Μέρος (4 δίωρα). Βιωματικές ασκήσεις και συζητήσεις.
Στόχοι:
- Γνωριμία της ομάδας και διαμόρφωση οικείου κλίματος (αξιοποίηση ποικίλων ασκήσεων γνωριμίας, ομαδικότητας, εμπιστοσύνης, επικοινωνίας)
- Επαφή των μαθητών με καθημερινές συμπεριφορές (δικές τους και άλλων) και προβληματισμός επάνω στην (μη) αποτελεσματικότητά τους
- Πρώτη επαφή με θεωρητικά και επιστημονικά δεδομένα που αφορούν στις παραμέτρους της αποτελεσματικής επικοινωνίας, στη γλώσσα του σώματος, στην έννοια της προφορικότητας, στη σύνδεση της επικοινωνίας με τα ΜΜΕ, τη διαφήμιση, τον επαγγελματικό χώρο, τις διαπροσωπικές σχέσεις κ.λπ.
- Έμπνευση για (πρώτη) επιλογή θέματος προς διερεύνηση
Ενότητες α΄ μέρους: 1. Στοιχεία / αρχές / εμπόδια επικοινωνίας 2. Γλώσσα του σώματος 3. Η γλώσσα του σώματος στη Λογοτεχνία 4. Η γλώσσα του σώματος σε διεθνές επίπεδο 5. Η γλώσσα του σώματος στην Τέχνη 6. Επικοινωνία και ΜΜΕ 7. Επικοινωνία και διαφήμιση 3 8. Επικοινωνία και πολιτική 9. Η Ρητορική της εικόνας 10. Η επικοινωνία στο Facebook και γενικότερα στο Διαδίκτυο 11. Ο ηθοποιός και το μήνυμα 12. Τέχνη και επικοινωνία 13. Η δημιουργικότητα και η καινοτομία στην επικοινωνία
Β΄ Μέρος (περίπου 7 δίωρα, έως το τέλος του α΄ τετραμήνου, προβλέπονται και 2 δίωρα για παρουσιάσεις)
Στόχοι:
- Η αυτοβελτίωση στην επικοινωνία εν γένει, την προφορική έκφραση, την επιλογή των κατάλληλων λέξεων ανάλογα με το σκοπό, το περιεχόμενο και το ακροατήριο μιας ομιλίας ή τον συνομιλητή, την αυθόρμητη αλλά δομημένη ανταπόκριση, τη διατύπωση τεκμηριωμένων θέσεων κ.ά.
- Η διατύπωση ερωτημάτων και συνακόλουθη διερεύνηση ζητημάτων που οι μαθητές θεωρούν χρήσιμα και με νόημα για τους ίδιους
Ενότητες β΄ μέρους: 1. Διαμόρφωση ομάδων βάσει και των έως τώρα συζητήσεων και προσωπικών προτιμήσεων 2. Διάθεση χρόνου (30 λεπτά) στην αρχή κάθε διώρου για παιχνίδια ρόλων, παρουσιάσεις, ρητορικές και θεατρικές ασκήσεις κ.λπ.: κάθε δίωρο θα μπορούσε να είναι αφιερωμένο σε συγκεκριμένο θέμα, π.χ. την έννοια της ανοχής, της διαπραγμάτευσης, τη δημόσια ομιλία, την πειθώ κ.λπ. Μετά από κάθε δραστηριότητα ακολουθεί συζήτηση αξιολόγησης και καταγραφής συμπερασμάτων. Ομάδες / άτομα που έχουν ήδη ερευνήσει κάποιο σχετικό θέμα μπορούν να λαμβάνουν το ρόλο συντονιστών. 3. Συνεργασία των ομάδων για την πραγματοποίηση των εργασιών: πέραν της βιβλιογραφικής αναζήτησης προστίθενται ως εργαλεία συλλογής πληροφορικών τα φύλλα αυτό- και ετερο-αξιολόγησης που έχουν οι ίδιοι διαμορφώσει (ή που έχουν δοθεί έτοιμα) για τη συμμετοχή τους στις παραπάνω ασκήσεις. 4. Παρουσιάσεις εργασιών 5. Γενική αποτίμηση Α΄ τετραμήνου και προτάσεις για το περιεχόμενο των συναντήσεων του Β΄ τετραμήνου
Γ΄ Μέρος (περίπου 8 δίωρα, έως το τέλος του β΄ τετραμήνου, προβλέπονται και άλλα 2 δίωρα για παρουσιάσεις)
Στόχοι:
- Συνέχιση της συστηματικής άσκησης των μαθητών σε προφορικές δραστηριότητες και ρητορικά αγωνίσματα και αντιμετώπιση προσωπικών αδυναμιών και αναγκών
- Επέκταση και εμβάθυνση σε πιο εξειδικευμένα θέματα επικοινωνίας
- Εμπλουτισμός των εργασιών που παρουσιάστηκαν ήδη ή ανάληψη καινούριων
- Εξοικείωση με την έννοια και τις τεχνικές δημιουργικής σκέψης
Ενότητες γ΄ μέρους (που παρουσιάστηκαν, όπως και στο Α΄ μέρος, με 2 εργαστηριακού τύπου εισαγωγικές βιωματικές συναντήσεις): 1. Πώς ξεπερνάμε αδυναμίες στην επικοινωνία: θέματα αυτοπεποίθησης, δόμησης σκέψης, ενδυνάμωσης επιχειρηματολογίας, πειθαρχημένης συμπεριφοράς, δημόσιας εικόνας κ.ά. 2. Η επικοινωνία στον επαγγελματικό χώρο: από τη συνέντευξη στην προαγωγή και στην αποφυγή της απόλυσης 3. Η τέχνη των διαπραγματεύσεων 4. Διαχείριση κρίσεων 5. Τα χαρακτηριστικά του ηγέτη 6. Η καινοτομία στον επαγγελματικό χώρο και την καθημερινότητα 7. Ο ενεργός πολίτης και πώς επικοινωνεί με τους άλλους για να αλλάξει τον κόσμο! 8. Επικοινωνία με τον εαυτό μας – αναζητώντας την αυτογνωσία 9. Τεχνικές δημιουργικής σκέψης και παραγωγής ιδεών: προβλήματα που ζητούν και βρίσκουν λύσεις με τη φαντασία
